Τα δάση των Βαλκανίων πληρώνουν την έλλειψη ενέργειας

EurActiv.gr

Μειωμένα και καθυστερημένα θα είναι τα κονδύλια τα οποία θα δώσει η κεντρική κυβέρνηση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών στην Ελλάδα, όπως ανακοινώθηκε μετά την μεγάλη καταστροφή που συνέβη στη Λαυρεωτική. Ταυτόχρονα έχει αυξηθεί σημαντικά η λαθραία υλοτόμηση των δασών, γεγονός που σε συνδυασμό με τις πυρκαγιές δημιουργεί σοβαρότατα προβλήματα στο περιβάλλον , όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά στο σύνολο της Βαλκανικής Ευρώπης. 

Στο μεταξύ σε όλες τις χώρες της Νοτιανατολικής Ευρώπης, η αδυναμία των κυβερνήσεων να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή ανεπάρκεια εντείνει την απειλή αποψίλωσης των δασών, καθώς η παράνομη ξυλεία φαίνεται πως είναι για τους άπορους ανθρώπους των Βαλκανίων ο μόνος τρόπος επιβίωσης στη διάρκεια του χειμώνα .

Μέχρι να δρομολογήσουν οι κυβερνήσεις το σχέδιο αντιμετώπισης της «ενεργειακής πενίας» , που αγγίζει μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, η περιοχή θα αντιμετωπίσει την απειλή της μαζικής αποψίλωσης των δασών, είπαν οι εμπειρογνώμονες στη EurActiv.

Παρόμοια διαδικασία αποψίλωσης των δασών, βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και δεκαετίες σε χώρες της περιοχής όπως η Ελλάδα και η Τουρκία. Οι πολιτικοί στη Βουλγαρία και τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να αναλογιστούν την τεράστια ευθύνη τους για τη διατήρηση των δασών, λέει ο Georgi Stefanov, υπεύθυνος κλίματος και ενέργειας στη WWF Βουλγαρίας.

Είναι γεγονός ότι η χρήση του ξύλου για θέρμανση γίνεται όλο και πιο δημοφιλής στα Δυτικά Βαλκάνια. Οι χώρες αυτές υπέφεραν πολλά καθώς μεταμορφώθηκαν από κρατικοκεντρικές,  σε  ελεύθερες οικονομίες της αγοράς, και στην περίπτωση των Δυτικών Βαλκανίων - οι αλλεπάλληλοι πόλεμοι που συνέβαλαν στη κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας.

Αναξιόπιστες στατιστικές

Και καθώς οι τιμές της ενέργειας έχουν εκτιναχθεί στα ύψη και οι μισθοί παραμένουν στάσιμοι τα τελευταία χρόνια, η χρήση του ξύλου για θέρμανση έχει γίνει η εναλλακτική λύση της ηλεκτρικής ενέργειας, όχι μόνο στις αγροτικές περιοχές, αλλά και στις πόλεις. Σύμφωνα με ορισμένους εμπειρογνώμονες, τα συστήματα θέρμανσης από την κομμουνιστική εποχή δεν αποτελούν «λύση» για την θέρμανση των κατοικιών στην περιοχή.

Μολονότι οι στατιστικές του ΟΗΕ δείχνουν αύξηση στη δασική έκταση της Βουλγαρία από το 1990, ορισμένες έρευνες εμφανίζουν πολύ υψηλότερη κατανάλωση σε σύγκριση με τις επίσημες στατιστικές. Μάλιστα η παράνομη αποψίλωση έχει πάρει το προσωνύμιο η «μαφία της ξυλείας».

Στη Σερβία, μερικοί εκτιμούν ότι η τυπική κατανάλωση καυσόξυλων τα τελευταία χρόνια έχει φτάσει τα 12 εκατομμύρια κυβικά μέτρα τον χειμώνα, ενώ επίσημα στατιστικά στοιχεία κάνουν αναφορά μόνο για 2 εκατομμύρια κυβικά.

Η κατανάλωση καυσόξυλων στο Κοσσυφοπέδιο εκτιμάται σε περισσότερα από 2 εκατομμύρια κυβικά μέτρα – τουλάχιστον  πέντε φορές υψηλότερα από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Παρόμοια είναι η  κατάσταση σε Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, ΠΓΔΜ και Μαυροβούνιο. Η διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων και επίσημων στατιστικών στοιχείων είναι λιγότερο δραματική στην Κροατία.

 «Η θετική πλευρά της εικόνας είναι ότι η Βουλγαρία, η Ρουμανία, Σερβία, ΠΓΔΜ και άλλες χώρες των Βαλκανίων εξακολουθούν να έχουν πολλά δάση», είπε ο Stefanov. Αναφέρθηκε επίσης στις εντυπώσεις του από τη γεννέτηρά του Βουλγαρία, αλλά και από τη Σερβία, καθώς οι γονείς του ζούσαν στα σύνορα και συνειδητοποίησε ότι οι τοπικές αρχές και στις δύο πλευρές αντιμετώπιζαν ακριβώς τα ίδια προβλήματα.

Τόνισε επίσης ότι σε αντίθεση με τις περισσότερο ευημερούσες δυτικές χώρες, όπου τα ξύλα χρησιμοποιούνται από πιο ευκατάστατους κατοίκους, στη Νοτιοανατολική Ευρώπη αυτός ο πόρος χρησιμοποιείται κυρίως από τους φτωχότερους, που τα καίνε σε σόμπες χαμηλής ενεργειακής απόδοσης.

Στη Βουλγαρία, αυτές οι σόμπες από κασσίτερο ονομάζονται «αγάπη των τσιγγάνων», γιατί θερμαίνονται γρήγορα και κρυώνουν ακόμα γρηγορότερα.

Οικολογική καταστροφή 

Σε ορισμένες φτωχές περιοχές, όπως τα βουνά της Ανατολικής Ροδόπης, κοντά στην πόλη Momchilgrad, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού συμβάλλει στην αποψίλωση των δασών, μόνο και μόνο επειδή δεν έχουν εισόδημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ενεργειακή πενία σημαίνει οικολογική καταστροφή, δήλωσε ο Stefanov.

 «Ολόκληροι λόφοι έχουν αποψιλωθεί μόλις σε μία ή δύο σεζόν», είπε, προσθέτοντας ότι η κατάσταση ήταν παρόμοια για όλες τις περιοχές της χώρας με συμπαγή πληθυσμό από Ρομά.

Είπε ότι το πρόβλημα οξύνεται από την έλλειψη ενδιαφέροντος των τοπικών αρχών και των πολιτικών για την αντιμετώπιση του προβλήματος, αλλά και των μέσων ενημέρωσης, που απλά αγνοούν το ζήτημα.

Επίσης η καύση ξύλου, συμβάλλει στην κακή ποιότητα του αέρα της χώρας .Η Βουλγαρία και η Ρουμανία ακολουθούν το «παράδειγμα» της Αρμενίας που έρχεται δεύτερη παγκοσμίως για τα υψηλοτέρα ποσοστά θνησιμότητας από την αστική ατμοσφαιρική ρύπανση, σύμφωνα με το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP).

Η περυσινή έκθεση του UNDP για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη δείχνει ότι ενώ το ετήσιο ποσοστό θανάτων εξαιτίας κακής ποιότητας αέρα είναι ελαφρώς υψηλότερο στη Ρουμανία (439 θάνατοι ανά εκατομμύριο κατοίκους σε σύγκριση με 437 στη Βουλγαρία), η Βουλγαρία κατέχει τα πρωτεία της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ευρώπη, καταλαμβάνοντας την κορυφή για ένα τρίμηνο μεταξύ των 187 πιο μολυσμένων χωρών που περιλαμβάνονται στην έκθεση.

Μόνο η Αρμενία έχει ένα υψηλότερο ετήσιο ποσοστό θνησιμότητας από δύο χώρες της ΕΕ - 882 ανά εκατομμύριο σε μια χώρα μόλις 3 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ξεγελώντας τις Βρυξέλλες

Ο Stefanov, δήλωσε ότι η βουλγαρική κυβέρνηση προσπάθησε να εξαπατήσει την ΕΕ, με σκοπό την επίτευξη του μικτού στόχου ανανεώσιμης ενέργειας, αναφέροντας ότι τα δύο τρίτα του πληθυσμού κάνουν χρήση βιομάζας για λόγους θέρμανσης. Στην πραγματικότητα, το ίδιο ποσοστό του πληθυσμού χρησιμοποιεί καυσόξυλα σε σόμπες με εξαιρετικά χαμηλή απόδοση.

Ευτυχώς, οι Βρυξέλλες, δεν δέχθηκαν την επιχειρηματολογία, είπε ο Stefanov. «Αν η κυβέρνηση είχε προωθήσει τις εισαγωγές πιο αποτελεσματικών συσκευών θέρμανσης, θα είχαμε αποτελέσματα τώρα», είπε.

Η μόνη βοήθεια που λαμβάνουν οι φτωχοί για το χειμώνα είναι χαμηλής ποιότητας άνθρακα ή ξύλου, δήλωσε ο Stefanov. Εδώ και δύο χρόνια, η WWF προσπαθεί να «περάσει το μήνυμα» ότι αυτή η βοήθεια, για την οποία το ένα έκτο του πληθυσμού πληροί τις προϋποθέσεις, πρέπει να μετατραπεί σε προώθηση της ενεργειακής απόδοσης μέσω συστημάτων κοινωνικής βοήθειας με τη συμμετοχή των μεγάλων εταιρειών ενέργειας.

 EurActiv.gr