Χωροταξικό τουριστικών επενδύσεων : Πώς διαμορφώνεται το νέο τοπίο, οφέλη, αλλά και πιθανές ζημίες

Του Γιωργου Λιαλιου
Αλλαγές που έπρεπε εδώ και χρόνια να έχουν δρομολογηθεί για την ανανέωση ενός παρωχημένου τουριστικού μοντέλου; Ή παραγωγή νομοθετημάτων ανάλογα με τα αιτήματα υποψήφιων επενδυτών; Σε κάθε περίπτωση, από το 2010 έως σήμερα το ένα νομοθέτημα για τη χωροθέτηση τουριστικών επενδύσεων διαδέχεται το άλλο, όλα στην ίδια κατεύθυνση: τη δημιουργία ενός προνομιακού πλαισίου για την προώθηση των μεγάλης κλίμακας τουριστικών επενδύσεων, με παράλληλη κατάργηση των περιορισμών. Είναι αυτή η σωστή κατεύθυνση για τη χώρα μας; Οι υπέρμαχοι υποστηρίζουν ότι θα φέρει «ζεστό χρήμα» και θέσεις εργασίας σε μια κρίσιμη περίοδο. Οι πολέμιοι ότι θα προκαλέσει μη αναστρέψιμη καταστροφή, ανάλογη με αυτή που έχει συντελεστεί στις ισπανικές και τουρκικές ακτές.

Οι πρώτες μεγάλες αλλαγές στη ­νομοθεσία γύρω από τη χωροθέτηση τουριστικών επενδύσεων ήρθαν το 2009, με τη θέσπιση του πρώτου ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τον τουρισμό. Ενα πλαίσιο που δέχθηκε έντονη κριτική ως «περιβαλλοντοκτόνο», αλλά σε μια εποχή με εντελώς διαφορετικές οικονομικές συνθήκες από τη σημερινή.

Οι κυριότερες αλλαγές

Ας δούμε ορισμένες από τις κυριότερες αλλαγές που έχουν θεσπιστεί την τελευταία διετία:
- Στον ν. 3986/11 (εφαρμοστικός του μεσοπρόθεσμου) δίνεται η δυνατότητα χρησιμοποίησης δημοσίων ακινήτων για τουριστική αξιοποίηση, με την αναθεώρηση όλου του ισχύοντος σε κάθε περιοχή πολεοδομικού πλαισίου στα μέτρα της υποψήφιας επένδυσης. Δημιουργείται ένα νέο «μοντέλο» τουριστικής ανάπτυξης, οι ΕΣΧΑΔΑ (Ειδικά Σχέδια Αξιοποίησης Δημοσίων Ακινήτων). Στον ίδιο νόμο νομιμοποιούνται όλες οι πολεοδομικές αυθαιρεσίες που έχουν ανεγερθεί από τον ΕΟΤ ή τρίτο για λογαριασμό του μέχρι το 2000.
- Με τον ν. 4002/11 (για το συνταξιοδοτικό) δημιουργείται ένα νέο είδος επένδυσης, τα «σύνθετα τουριστικά καταλύματα». Επίσης θεσπίζεται η κατ’ εξαίρεση λειτουργία ειδικής πολεοδομικής υπηρεσίας από τον ΕΟΤ, η οποία αναλαμβάνει την έκδοση και αναθεώρηση οικοδομικών αδειών για τουριστικές εγκαταστάσεις.
- Στον ν. 4014/11 για τη «νομιμοποίηση» αυθαιρέτων δίνεται η δυνατότητα σε παράνομες τουριστικές εγκαταστάσεις να διεκδικήσουν τη νομιμοποίησή τους.
- Το πλαίσιο αρμοδιοτήτων του πολεοδομικού γραφείου του ΕΟΤ καθορίζεται στον ν. 4030/11 (για το νέο τρόπο έκδοσης οικοδομικών αδειών). Στον ίδιο νόμο συμπεριελήφθησαν και σειρά «φωτογραφικών» ρυθμίσεων, όπως η δυνατότητα διπλασιασμού (από 10% σε 20%) της δασικής έκτασης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από μια τουριστική επιχείρηση για τη δημιουργία αθλητικών και τουριστικών εγκαταστάσεων.
- Με τον ν. 4067/11 (νέος οικοδομικός κανονισμός) πριμοδοτούνται περαιτέρω τα ξενοδοχεία - λ.χ. δεν προσμετράται πλέον στον συντελεστή ο πρώτος υπόγειος όροφος για γυμναστήρια, σάουνες κ.λπ. Επίσης ορίζει ότι τα ξενοδοχεία τύπου μοτέλ μπορούν να κάνουν «σύνθετη τουριστική κατοικία» αν βρίσκονται σε οικόπεδα τουλάχιστον 50 στρεμμάτων.
- Στον ν. 4070/11 αλλάζει το πλαίσιο δημιουργίας τουριστικών λιμένων.
- Τον Οκτώβριο του 2012 με πράξη νομοθετικού περιεχομένου εισάγεται ο όρος «παραθεριστικό χωριό», μια μορφή προνομιακής ιδιωτικής πολεοδόμησης.
- Τον Νοέμβριο του 2012 υπεγράφη το νέο πλαίσιο για τις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις για έργα τουρισμού, δηλαδή τον νέο τρόπο περιβαλλοντικής αδειοδότησης, που περιλαμβάνει την κατάργηση της υποχρέωσης εκπόνησης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
- Τέλος, πριν από λίγες ημέρες ήρθε πλήθος νέων ρυθμίσεων σε σχέδιο νόμου των υπουργείων Τουρισμού, Περιβάλλοντος και Οικονομικών. Προβλέπει την άρση των περιορισμών για τις οργανωμένες τουριστικές επενδύσεις ακόμα και σε μικρά νησιά (άνω των 90 τ.χλμ.) και προσθέτει διευκολύνσεις στο πλαίσιο για τις Περιοχές Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ).
Τα επόμενα βήματα Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στην «Κ» ο γ.γ. Ολυμπιακής Αξιοποίησης του υπουργείου Τουρισμού, Γιάννης Πυργιώτης, η επεξεργασία του νέου χωροταξικού για τον τουρισμό έχει ολοκληρωθεί.
Ακολουθεί η εκπόνηση Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από το ΥΠΕΚΑ, η διαβούλευση και, τέλος, η έγκρισή του από το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας. Οι βασικές αλλαγές που περιλαμβάνει είναι η θωράκιση του πλαισίου για τους οργανωμένους τουριστικούς υποδοχείς και η αύξηση του αριθμού των νησιών στα οποία θα επιτρέπονται. Υπενθυμίζεται ότι το 2011 η τότε κυβέρνηση αποπειράθηκε να θεσπίσει ένα ανάλογο σχέδιο, ωστόσο δεν κατέστη δυνατόν λόγω των αντιδράσεων που συνάντησε στη Βουλή. Ανάμεσα στους πολέμιους του σχεδίου ήταν η τότε υπεύθυνη τομέα Τουρισμού στη Ν.Δ. και σήμερα υπουργός, Ολγα Κεφαλογιάννη.
Τι λένε ξενοδόχοι, περιβαλλοντολόγοι Αναμφισβήτητα, οι ρυθμίσεις είναι πολλές και ίσως περιπλέκουν το τοπίο, αντί να το ξεκαθαρίζουν. Είναι μια προσπάθεια στη σωστή κατεύθυνση; «Είναι σαφές ότι με τις νέες ρυθμίσεις ο τουρισμός στρέφεται σε μια πιο εμπορική κατεύθυνση» λέει στην «Κ» ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΞΕΕ) Γιώργος Τσακίρης.
«Το τι ταιριάζει πιο πολύ στη χώρα μας ως τουριστικό μοντέλο είναι μια μεγάλη συζήτηση, καθώς αυτή την περίοδο δεν είμαστε επιλέγοντες, αλλά... υπομένοντες. Ορισμένες από τις αλλαγές όμως έπρεπε να γίνουν. Για παράδειγμα, η δυνατότητα μακροχρόνιας ενοικίασης ή πώλησης μεμονωμένων τουριστικών κατοικιών ενδεχομένως να είναι διέξοδος για πολλά ξενοδοχεία, που σήμερα αντιμετωπίζουν μεγάλες οικονομικές δυσκολίες λόγω δανείων. Ωστόσο, η ύπαρξη ξενοδοχείου σε τέτοιες μονάδες πρέπει να είναι η κυρίαρχη δραστηριότητα. Ειδάλλως δημιουργείς παραθεριστικές κατοικίες με προνομιακούς όρους (σ.σ. σε σχέση με την εκτός σχεδίου δόμηση), τη στιγμή που υπάρχει ένα απόθεμα 50.000 απούλητων εξοχικών». Υπενθυμίζεται ότι το ΞΕΕ έχει προσβάλει στο ΣτΕ το Ειδικό Χωροταξικό για τον Τουρισμό, προσφεύγοντας ενάντια στον τρόπο που θεσμοθετούσε τα «σύνθετα τουριστικά καταλύματα». Η απόφαση δεν έχει εκδοθεί ακόμα.
«Η διαφωνία μας έγκειται σε δύο βασικές κατευθύνσεις» λέει στην «Κ» ο κ. Κώστας Καρράς, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. «Από τη μια πλευρά, στην κατάργηση ή υποβάθμιση του χωροταξικού σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο. Εκτιμώ ότι η ενδυνάμωση των ειδικών χωροταξικών πλαισίων θα οδηγήσει σε συγκρούσεις, που θα λύνονται πολιτικά. Κλασικό παράδειγμα είναι τα προβλήματα που προκαλεί στον τουρισμό το ειδικό χωροταξικό για τις ιχθυοκαλλιέργειες. Από την άλλη πλευρά, διαφωνούμε με την κλίμακα που προωθεί το νέο τουριστικό μοντέλο. Φαίνεται ότι η νομοθεσία για τον τουρισμό χρησιμοποιείται ως όχημα για να γίνουν μεγάλες ιδιωτικές πολεοδομήσεις, δηλαδή να ικανοποιηθούν κτηματομεσιτικά συμφέροντα και όχι οι επιδιώξεις των επαγγελματιών του τουρισμού.

Σε Ισπανία, Τουρκία

Ομως η εμπειρία της Ισπανίας και της Τουρκίας μάς έχουν αποδείξει πόσο επιζήμια είναι αυτή η κατεύθυνση όχι μόνο για το περιβάλλον, αλλά και για την οικονομία. Δεν θα πρέπει να προσθέσουμε στο δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας μια νέα κτηματομεσιτική “φούσκα”. Αυτό που πιστεύουμε ότι χρειάζεται είναι να επεκταθεί η τουριστική περίοδος και όχι να γίνουν πολλές μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις. Ιδίως στα νησιά, που έχουν ήδη ένα ξεχωριστό τουριστικό προϊόν που δεν πρέπει να εξομοιωθεί με εκείνο λ.χ. της Ισπανίας. Επιπλέον εκτιμώ ότι είναι καλύτερο ο επισκέπτης να νιώθει ότι φιλοξενείται σε ένα τόπο, παρά ότι κυριαρχεί...».
.kathimerini.gr
19/1/13