Το 60% της αδόμητης γης θα μετατραπεί σε αστική έως το 2030

Του Κοσμά Ζακυνθινού
kzakinthinos@pegasus.gr
Δραματικές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία πρόκειται να επιφέρει η ταχεία αύξηση της αστικοποίησης, καθώς όπως προειδοποιούν σε νέα έρευνα τα Ηνωμένα Έθνη, με την ανεξέλεγκτη μεγέθυνση των πόλεων βάλλεται ο βασικός «πνεύμονας» της ανθρωπότητας, η βιοποικιλότητα.
Οπως επισημαίνουν 123 επιστήμονες ανά τον κόσμο που συμμετείχαν στην αξιολόγηση της μελέτης «Biological Diversity» (CBD), ένα σημαντικό ποσοστό (πάνω από το 60%) της γης που σήμερα παραμένει αδόμητο πρόκειται να μετατραπεί σε αστικό έως το 2030.
Η δραματική ανάπτυξη των πόλεων και οι προοπτικές της βιοποικιλότητας σε έναν κόσμο που διαρκώς μεγαλώνει θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο παγκόσμιας ανάλυσης, όπως υπογραμμίζει η έρευνα, σχετικά με το μοντέλο αστικής ανάπτυξης, και πως αυτό θα επηρεάσει τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα ζωτικής σημασίας.
 
Αυξάνεται ο παγκόσμιος πληθυσμός

Achim Steiner

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι αστικές περιοχές πρόκειται να τριπλασιαστούν έως το 2030, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να αυξηθεί κατά επιπλέον 4,9 δισ. στο ίδιο διάστημα. Πρακτικά, η αστική επέκταση σημαίνει υπεράντληση των υδάτων και άλλων φυσικών πόρων, φτάνοντας στα όρια τα «αποθέματα» της γης, απειλώντας έτσι σε μεγάλο βαθμό την παγκόσμια αειφορία. Οπως επισημαίνει η μελέτη, απαιτείται μια παγκόσμια πολιτική για την προώθηση χαμηλών εκπομπών άνθρακα και αποδοτικότερη χρήση των πόρων αστικής ανάπτυξης, έτσι ώστε να μειωθούν οι δυσμενείς επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα. «Ο τρόπος με τον οποίο έχουν σχεδιαστεί οι πόλεις μας, ο τρόπος που οι άνθρωποι ζουν σε αυτές και οι πολιτικές αποφάσεις των τοπικών αρχών θα καθορίσουν, σε μεγάλο βαθμό, το μέλλον της παγκόσμιας αειφορίας», όπως δήλωσε ο Braulio Dias, εκτελεστικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, προσθέτοντας πως «η καινοτομία δεν έγκειται τόσο στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και υποδομών, αλλά στη συνεργασία των σημερινών φορέων-δεδομένων που ήδη έχουμε». Η έκθεση αναφέρει ότι η αστική επέκταση συμβαίνει ταχύτερα σε περιοχές κοντά στα «καυτά σημεία» βιοποικιλότητας και των παράκτιων ζωνών. Ταχέως αστικοποιούνται περιοχές, όπως οι μεγάλοι και μεσαίου μεγέθους οικισμοί στην υποσαχάρια Αφρική, την Ινδία και την Κίνα, με τον σχεδιασμό ενός αειφόρου αστικού σχεδιασμού συχνά να απουσιάζει.
 
Πολεοδόμοι πρασίνου

«Περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού κατοικεί ήδη σε πόλεις. Αυτός ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί κατά 60% μέχρι το 2030», όπως δήλωσε ο Achim Steiner, γενικός γραμματέας και γενικός διευθυντής Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών. «Η παρούσα έκθεση εφιστά μεγαλύτερη προσοχή στην ανάπτυξη των αστικών πόλεων, που πρέπει να καταβληθεί από τους πολεοδόμους και τους διαχειριστές φυσικών πόρων, εντός των ορίων της πόλης. Οι αρχές βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, που υποστηρίζει πολύτιμα οικοσυστήματα, παρουσιάζει σημαντική ευκαιρία για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και συνθηκών διαβίωσης, ενώ επιταχύνει τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία δίχως περιορισμούς». Η σπουδαιότητα των πόλεων αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο στην υποστήριξη των φυτικών και ζωικών ειδών. Ποικίλα οικοσυστήματα μεταφέρονται με μεγάλη ευκολία στις μεγαλουπόλεις, όπως για παράδειγμα η μεταφορά ενός ποσοστού 50% της ποικιλίας λουλουδιών από το Βέλγιο στις Βρυξέλλες, ενώ το 65% των πτηνών της Πολωνίας να «μεταφερθεί» στη Βαρσοβία. Ταυτόχρονα, οι χώροι πρασίνου των πόλεων παρέχουν σημαντικές υπηρεσίες στο σύνολο του οικοσυστήματος, όπως το φιλτράρισμα της σκόνης και η απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα, έχοντας σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Δεδομένα από το Ηνωμένο Βασίλειο καταδεικνύουν πως η αύξηση της δεντροκάλυψης κατά 10% στις πόλεις μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της θερμοκρασίας 3°C με 4°C, μειώνοντας την ενέργεια που χρησιμοποιείται για κλιματισμό. «Οι πόλεις πρέπει να μάθουν πώς να θωρακιστούν καλύτερα, ενισχύοντας τη βιοποικιλότητά τους. Η βιοποικιλότητα είναι εξαιρετικά καθοριστική για την υγεία των ανθρώπων», σύμφωνα με όσα υπογράμμισε ο καθηγητής Thomas Elmqvist του Stockholm Resilience Centre και συγγραφέας της έκθεσης. Οι πόλεις και ο ρόλος της βιοποικιλότητας σε αυτές θα πρέπει να δομηθούν σ' ένα ευρύ φάσμα συλλογικών πρωτοβουλιών: Από τις τοπικές αρχές και από τις εθνικές κυβερνήσεις, τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες.

• Όπως επισημαίνουν 123 επιστήμονες ανά τον κόσμο, ένα σημαντικό ποσοστό της γης πρόκειται να μετατραπεί σε αστική στην επόμενη εικοσαετία.
• Ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να αυξηθεί κατά επιπλέον 4,9 δισ. έως το 2030.
• Η αύξηση της δεντροκάλυψης κατά 10% στις πόλεις μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της θερμοκρασίας 3°C με 4°C, μειώνοντας την ενέργεια που χρησιμοποιείται για κλιματισμό.
• Για τα επόμενα 20 χρόνια οι πιο εκτεταμένες αλλαγές αναμένεται να σημειωθούν στην Ινδία και την Κίνα.
• Ο αριθμός των πόλεων στη Λατινική Αμερική έχει αυξηθεί τουλάχιστον 6 φορές, τα τελευταία πενήντα χρόνια.

Τι προβλέπει η αύξηση της αστικοποίησης ανά ήπειρο
Σύμφωνα με τις λεπτομερείς αναλύσεις των τάσεων αστικοποίησης που παρουσιάζονται στην έρευνα, προβλέπονται τα εξής:

Ασία. Για τα επόμενα 20 χρόνια, οι πιο εκτεταμένες αλλαγές αναμένεται να σημειωθούν στην Ινδία και την Κίνα. Η απώλεια των γεωργικών εκτάσεων για την αστικοποίηση, σε συνδυασμό με τον ανεπαρκή σχεδιασμό, θέτει σοβαρά προβλήματα για τη μελλοντική ασφάλεια τροφίμων, στον διαρκώς αυξανόμενο πληθυσμό της Ινδίας. Ενώ στην Κίνα η ανάπτυξη των αστικών τμημάτων καταπατά ολοένα και περισσότερο τις προστατευόμενες περιοχές.
Αφρική. Η μαύρη ήπειρος αστικοποιείται ταχύτερα από κάθε άλλη. Πλέον, σύμφωνα με εκτιμήσεις, η αύξηση του πληθυσμού αναμένεται να καταγραφεί στις πόλεις με πληθυσμό λιγότερο από 1 εκατ. ανθρώπους. Αυτές οι πόλεις έχουν συχνά αδύναμες δομές διακυβέρνησης και υψηλά επίπεδα φτώχειας που θέτουν σε κίνδυνο τη βιοποικιλότητα.

Λατινική Αμερική και Καραϊβική. Ο αριθμός των πόλεων στην περιοχή έχει αυξηθεί τουλάχιστον 6 φορές, τα τελευταία 50 χρόνια.
Ευρώπη και Βόρεια Αμερική. Στην Ευρώπη, τα επίπεδα αστικοποίησης είναι της τάξης 70% με 80%, με την αστική ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών να γίνεται με τη μορφή της επέκτασης της γης, παρά με αύξηση του πληθυσμού.
Πολλές ευρωπαϊκές και βορειοαμερικανικές πόλεις εμφανίζουν τάσεις συρρίκνωσης ή μεταβολής του πληθυσμού κεντρικών πόλεων, με την εξάπλωση των προαστίων.
 .imerisia.gr
20/10/12