Πεντακόσιες Μελέτες, 69 Φορείς, Ουδέν Αποτέλεσμα στον Θερμαϊκό

Χαμένος στη γραφειοκρατία είναι ξανά ο Θερμαϊκός Κόλπος, έπειτα από 35 χρόνια συνεχούς υποβάθμισης από τη διαρκή ρύπανση πετρελαιοειδών, βαρέων μετάλλων, βιομηχανικών και αστικών λυμάτων.

Αν και δεκάδες μελέτες και ερευνητικά προγράμματα παρακολούθησης έχουν καταλήξει κατά καιρούς στο ποιες είναι οι σημειακές πηγές ρύπανσης και ποιοι οι ρυπαίνοντες, αν και έχουν αποτιμηθεί οι συνέπειες του διαταραγμένου οικοσυστήματος και έχουν υπολογιστεί όλες οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που έχει αυτή η διαταραχή σε μισό εκατομμύριο πληθυσμού, αν και το φαινόμενο της ερυθράς παλίρροιας «φτάνει όλο και συχνότερα μπροστά στην πλατεία Αριστοτέλους και στον Λευκό Πύργο», η ελληνική πολιτεία ξαναφτιάχνει μελέτες και προγράμματα για να αποτυπώσει ξανά και ξανά την κατάσταση που χρόνια τώρα γνωρίζει.

Την περασμένη εβδομάδα οι εκπρόσωποι της Γενικής Γραμματείας Μακεδονίας-Θράκης ανακοίνωσαν τη δημιουργία ενός Παρατηρητηρίου για τη μέτρηση της ρύπανσης που θα λειτουργήσει στη δυτική πλευρά του Θερμαϊκού Κόλπου, στην ουσία ενός ακόμη εργαλείου που θα «κομίζει γλαύκα εις Αθήνας». Η γενική γραμματεία και άλλοι τέσσερις φορείς (η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το ΑΠΘ, ο Δήμος Δέλτα και ο Φορέας Διαχείρισης Αξιού-Αλιάκμονα-Λουδία) συνεργάστηκαν για την υλοποίηση του προγράμματος «Ανάπτυξη και εφαρμογή εργαλείων ολοκληρωμένης διαχείρισης παράκτιας ζώνης στον Θερμαϊκό κόλπο - Πιλοτική εφαρμογή στη δυτική παράκτια ζώνη» και πρόκειται να υπογράψουν σύμφωνο συνεργασίας για τη λειτουργία του παρατηρητηρίου.

Ομως, η ηλεκτρονική βάση δεδομένων που θα δημιουργηθεί, η ροή των πληροφοριών και η δυνατότητα επεξεργασίας τους και προειδοποίησης σε περίπτωση ξαφνικού επεισοδίου ρύπανσης, με κανένα τρόπο δεν μπορούν να συμβάλλουν στην αναστροφή της δραματικής κατάστασης του κόλπου.

Ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Αξιού - Αλιάκμoνα - Λουδία κ. Θ. Κοϊμτζής είναι εύγλωττος όσον αφορά την αναποτελεσματικότητα του κράτους απέναντι στα προβλήματα του Θερμαϊκού. «Τριάντα πέντε χρόνια υπάρχει μια ασυνέχεια στην αντιμετώπιση του ζητήματος. Ερχόταν ο εκάστοτε υπουργός και ακύρωνε προηγούμενες αποφάσεις. Εμείς λέγαμε ότι δεν πρέπει να δίνουμε χρήματα για μετρήσεις, αφού γνωρίζουμε το μέγεθος της ρύπανσης και τις πηγές. Εκείνο που χρειάζεται είναι να πάρουμε μέτρα. Ποιος όμως θα πάρει απόφαση για τις δράσεις;».

Εως σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 500 εργασίες και προγράμματα που έχουν καταδείξει την κατάσταση των νερών, των ακτών, τις πηγές προβλημάτων σε Θερμαϊκό, Αξιό, Γαλλικό, Λουδία, Αλιάκμoνα που εκβάλλουν στον κόλπο (μεταφέροντας λύματα κονσερβοποιείων, υπολείμματα φυτοφαρμάκων-λιπασμάτων, λύματα κτηνοτροφικών μονάδων). Αποστραγγιστικά κανάλια, τάφροι, αγωγοί βιομηχανιών, κατάλοιπα πετρελαιοειδών, ρέματα, χαβούζες παλιών βυρσοδεψείων έχουν καταγραφεί στις «πληγές» του κόλπου.

Στην υποβάθμιση από τη ρύπανση έχουν προστεθεί από πέρυσι και οι διαπιστώσεις του θεματικού δικτύου Klimabionetwork του ΑΠΘ «ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει ανοδικά τη θερμοκρασία των νερών στη Μεσόγειο και ειδικά στον Θερμαϊκό -που δεν φημίζεται για το βάθος του- απειλεί τις μυδοκαλλιέργειές του, από τις οποίες προέρχεται το 72% της ετήσιας ελληνικής παραγωγής οστράκων.

Μοναδική εξαίρεση

Παρά τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί ουδέποτε έλεγχοι και πρόστιμα ήταν στοχευμένα στην προστασία του και την τελευταία 20ετία (μετά τη λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού) δεν έχουν ληφθεί μέτρα ουσίας για τη βελτίωση της κατάστασής του. Εξαίρεση αποτελεί η προσπάθεια μόνο της αισθητικής βελτίωσης στην επιφάνεια της θάλασσας με τη χρήση σκαφών αντιρρύπανσης («Τάσος», «Ακταία», «Γερμανός», «Ποσειδών») που μαζεύουν τα επιπλέοντα σκουπίδια μετριάζοντας τις κλήσεις διαμαρτυρίας των περιπατητών της παραλίας.

Το χειρότερο πρόβλημα σήμερα για τον Θερμαϊκό είναι και πάλι η πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων και η έλλειψη συντονισμού των φορέων. Οπως αναφέρθηκε και στην παρουσίαση του Παρατηρητηρίου, ο Θερμαϊκός διεκδικεί θέση στο Γκίνες, αφού σε ζητήματα διαχείρισης και προστασίας του εμπλέκονται 69 φορείς!

Το πρόβλημα αυτό προσπάθησε να αντιμετωπίσει το 2008 η τότε κυβέρνηση, δημιουργώντας στο ΥΜΑΘ τη Διεύθυνση Προστασίας και Ανάπτυξης του Θερμαϊκού. Ομως η μετέπειτα υποβάθμιση του υπουργείου και η μετατροπή σε γ.γ. Μακεδονίας-Θράκης είχε ως αποτέλεσμα να χάσει τη δυνατότητα παρέμβασης.

Πρώτο βήμα, η χαβούζα των παλιών βυρσοδεψείων

Η χαβούζα των παλιών βυρσοδεψείων, κοντά στον 6ο προβλήτα του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, θα αποτελούσαν μια καλή αρχή για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του Θερμαϊκού.

«Είναι η πιο εύκολη και συνάμα ουσιαστική παρέμβαση με άμεσο αντίκτυπο βελτίωσης», επισημαίνει η κ. Νικολέτα Τσικώτη, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Προστασίας και Ανάπτυξης του Θερμαϊκού Κόλπου (γ.γ. Μακεδονίας-Θράκης).

Ομάδα επιστημόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ τονίζει ότι πρόκειται για μακροχρόνια συσσώρευση αποβλήτων και ιζημάτων στον χερσαίο και θαλάσσιο χώρο με ευρύ φάσμα ρυπογόνων ουσιών που συντελεί και στην ανάδυση έντονων οσμών και στην αισθητική κακοποίηση και αλλοίωση της ευρύτερης περιοχής. «Η γραμμή θάλασσας και ακτής σε αυτό το σημείο έχει αλλοιωθεί και είναι δυσδιάκριτη, καθώς βρίσκεται κάτω από ένα μείγμα υδαρών ιζημάτων και ιλύος βάθους ενός μέτρου», υπογραμμίζει η ομάδα, προτείνοντας να εφαρμοστεί μια καινοτόμος τεχνική εξυγίανσης, σαν αυτή που εφάρμοσε πριν από λίγα χρόνια ο ΟΛΘ για τη βάση του 6ου προβλήτα. Με τη χρήση γεωυφασμάτων θάφτηκε όλο το ρυπασμένο υλικό του πυθμένα και κατόπιν καλύφθηκε όλη η περιοχή με υγιές διαβαθμισμένο υλικό. «Αντίστοιχη λύση μπροστά από τα παλιά βυρσοδεψεία θα δημιουργήσει μια μεγάλη αποκατεστημένη περιβαλλοντικά έκταση», καταλήγει η ομάδα.

Το σχέδιο αυτό συμπεριλαμβάνεται, πάντως, μεταξύ των συνολικά 24 προτάσεων και μέτρων αντιμετώπισης που είχε καταλήξει το 2008, άλλη επιστημονική ομάδα του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος (ΑΠΘ) υπό τον καθηγητή κ. Κ. Φυτιάνο.

Η ομάδα πρότεινε επίσης την αναθεώρηση και δημιουργία ενδεχομένως νέου θεσμικού πλαισίου για την άμεση επιβολή προστίμων και δυνατότητα παρέμβασης, η οποία θα φτάνει μέχρι και την ανάκληση της άδειας λειτουργίας των μονάδων όταν διαπιστώνεται υπέρβαση των περιβαλλοντικών όρων, αλλά και την ολοκλήρωση και βελτίωση λειτουργίας των βιολογικών καθαρισμών στο Αγγελοχώρι (ανατολική ακτή), στον Σταθμό Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης στο Γαλλικό ποταμό και στις κεντρικές εγκαταστάσεις λυμάτων του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης.

Οι μελέτες έδειξαν πως «η παρουσία φωσφορικών ιόντων στα επεξεργασμένα λύματα των εγκαταστάσεων και το υψηλό μικροβιολογικό φορτίο των λυμάτων δημιουργούν την κύρια εστία ρύπανσης στο θαλάσσιο μέτωπο Καλοχωρίου και ευθύνονται για το μεγάλης έκτασης φαινόμενο του ευτροφισμού στην περιοχή, καθώς δεν γίνεται η τριτοβάθμια επεξεργασία τους.

(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 12/05/2012)
energeia gr